BREAKING NEWS

The organizing group of the arms business in Gërdec is about to sink, the prosecutors are expected to take the facts from the American Justice in their hands, the order letters in the USA are launched, information will also be obtained about Patrick He...

The organizing group of the arms business in Gërdec is about to sink, the
x
BREAKING NEWS

Daut Gumeni: This is why the socialists and Gentiana Sula blocked the opening of Ilir Metaj's spy file, we expect that the "syringe with sea water" that the DASH senior official injected into SPAK prosecutors will lead to the arrest of "heavyweights"

Daut Gumeni: This is why the socialists and Gentiana Sula blocked the opening of
x
BREAKING NEWS

The scandal erupts, the Parliament of Albania is accused of voting without a quorum on the Law on Strategic Investments, this is how the Constitution was overturned by the majority, the fraud is revealed

The scandal erupts, the Parliament of Albania is accused of voting without a
x
BREAKING NEWS

The dubious wealth of the "sheikh" of the Assembly Laert Duraj who challenges the old "wolves" in politics, apartment 200 thousand euros, 11 bank accounts, staggering profits from rent, 180 thousand euros from property sales, how he justified the milli...

The dubious wealth of the "sheikh" of the Assembly Laert Duraj who
x
BREAKING NEWS

Here are the deals of the SP and Reestablishment, how they are defending the corruption of Klodian Allajbeu and Vilma Nushi, thefts with "Hemodialysis", "Check Up", "Laboratories" and "Sterilization" are proven, arrests are expected from SPAK

Here are the deals of the SP and Reestablishment, how they are defending the
x
BREAKING NEWS

Rama-Berisha set up a commission to destroy SPAK and the Justice Reform, here are the new "non-women" deals with the prime minister to block arrests

Rama-Berisha set up a commission to destroy SPAK and the Justice Reform, here
x
BREAKING NEWS

The Port of Vlora scandal broke, this is how Samir Manes was forgiven 57 thousand square meters of land, 2 ministers were implicated, SPAK takes over the lawsuit against the government mega-oligarch

The Port of Vlora scandal broke, this is how Samir Manes was forgiven 57
x
BREAKING NEWS

The well-known journalist warns of sensational arrests in the coming days, here are some of the "scorching" files that SPAK is investigating and the scheme followed by BKH agents to arrest Jorgo Goro, the acting mayor of Himara was intercepted for 4 mo...

The well-known journalist warns of sensational arrests in the coming days, here
x

Opinion / Editorial

Rikard Larja, the actor, director and screenwriter who hid other talents

Rikard Larja, the actor, director and screenwriter who hid other talents

It must have been the year 1971 when in a building in the area behind the exhibition "Albania Today", on the side of building number 3, various films were shown on the taut white meringue. The cinema machine was everywhere in Albania and conveyed the ideology of the state to the most peripheral ends of the homeland. The film that I watched for the first time in an open space was "Commissioner of Light" produced in 1966 by "Kinostudio Albania e Re", where the well-known actors Rikard Larja, Roza Anagnosti, Ndrek Luca, Liza Vorfi, Mario Ashiku, Viktor Zhusti, Ndrek Prela and many others. First of all I will not extend the psychoanalytical argument of the spectator and the reader of the book, because it is not the case here, but I remember that the effect of the film at different times did not change anything until before 1992. Was the script good, as well as the fine direction of Viktor Gjika and Dhimitër Anagnosti, or the acting of the actors, I can't say that either? As it is known that cinema is a collective art, it seems that many voices have come together. Here the figure of the main hero Dritan of the Vultures, masterfully played by Rikard Larja, comes to the fore from the first minutes of the film. The meritorious artist was conceived as a star of light in the midst of darkness, where other actors played negative characters with equal skill. The message of self-fulfillment reached me as a spectator created that immortal mummification that fortunately only art has this privilege. Ultimately, the whole human being owns the wealth, power and wealth of his own talent in the function of immortality or memorization as long as possible in the human mind. Rikard Larja won the audition for this film at the age of 23. a year after he had finished his higher studies. He had come from the "Migjeni" Theater of the city of art and sports, Shkodra. In this theater, which was one of the most famous theaters in Albania, he was among the most talented and experienced artists, such as Bep Siroka, Lec Bushati, Tano Banushi, Tinka Kurti, etc., but also talented as an instrumentalist (accordionist) invited to all musical groups in Shkodra (he was the most wanted). And as he explains, the golden time when the artistic and sports movement flourished in the Shkodra district, - he says among other things, - there were no school-age children who were not engaged in learning a musical instrument in the artistic circles of the pioneer's house. This environment was, so to speak, the humus of other talents that Shkodra has produced in the national level. The "Migjeni" theater of that time was a school for Rikardin in all senses. Luck smiles at Rikardi and he again takes on the role of the protagonist as Skenderi in the movie "Silent Duel". The role of a sailor with a very positive psychological profile has rarely been attached to the figure of such a fulfilled being in Albanian cinematography. In the film "Rrugë te bardha" made in 1974, directed by Viktor Gjika and written by Vath Koresh, he, with the role of Deda as the starting guard, revealed the dedicated talent and the contradiction of the ordinary man, who for the sake of work has to found in the vortex of the city hanging by a thread. We find this hero in world cinema and the actor himself did not accept the prejudicial absurdity of the "Lejfen" stereotype in the media after 1991. Hollywood has entire movies with firefighters and forest rangers and not forgetting aviators and ship captains. Mevlan Shanaj, actor and director says: "Rikardi is the pioneer of modern Albanian cinema. He became the most communicative figure with the many Albanian viewers."

Rikardi e ndihmoi fatin e tij në kinematografinë shqiptare duke punuar me shumë pasion duke i shndërruar personazhet e tij në modele që kishin forcën për të ndryshuar të tashmen, d.m.th. se  besontetek forca e kinemasë edhe nën peshën e censurës. Në filmin “Ndërgjegjja” dhe në filmin “Plagë të vjetra” ndihet fryma e aktorit modern me tension psikologjik prej intelektualii cili gjendet në kahun e kundër të personazheve që kishte krijuar mëpare, ndihet fryma e kinemasë europiane e ngjizur mirë në të gjithë aspektet. Tek filmat me aksion, si tek “Ngadhnjim mbi vdekjen”, “Kur zbardhi një ditë”, Radiostacioni”, “Rrugicat që kërkonin diell” dhe në filmin “Skëterrë 43” dhe “Ilegalët” ose “Yjet e netëve të gjata”, koloriti aktoresk i personazheve e përsos ndjeshmërinë në psikologjinë e shikueisit. Rikardi edhe në role të dyta ndriçon. Ai ishte ndër aktorët e vetëm deri në vitet ‘90 që ka më shumë role në kinematografinë shqiptare dhe ishte nga aktorët më të njohur tëvendit. Sa për humor thuhej: “Do të hamë bukë ose me “Dedën” e “Rrugëve të bardha, apo Skënderin e “Duelit të heshtur”dhe padyshim me Dritanin e Shkabajve të filmit “Komisari i dritës””. Me zërin e tij bas, tejet të pastër e tingëllues e me një pamje tejet simpatike u bë ikona e filmit shqiptar. Ndokush e thërriste me emrin e personazheve, sepse e tillë ishte koha dhe respekti për artistin. Batutat e filmave u bënë një zhargon i humorit të kohës e në çdo mjedis përmendej shpesh emri i Rikardit me rolet e tij emblematikë. Ishte koha e ikonave ku vende si Franca, Italia dhe Britania përkundrejt industrisë amerikane të filmit “Hollivudit”, krijuan mite të pavdekshme me aktorë të tillë si Alen Delon, Brixhid Bardo, Zhan Gabe, Sofia Loren, Marçelo Mastrojani, Xhina Lolobrixhit, Klaudia Kardinale e Alberto Sordi, Vudi Alen e plotë të tjerë që fati e deshi që edhe shikuesi shqiptar t’i adhuroië, por dhe e rriti grintën e ndaj aktorët shqiptarëduhet të ishin të atyre përmasave që të mund t’i ndiqje në filmat e tyre. Një tjetër talent shfaqi Rikardi edhe në fushën regjizoriale të filmit dhe të teatrit. Lista e gjatë fillon si bashkëregjizor me regjizorin Sajmir Kumbaro në filmin “Rrugicat që kërkonin diell” dhe “Ilegalët”, më pas vijojnë filmat e tij si “Kur hapen dyert e jetës”, “Në pyjet me boë ka jetë”, “Radiostacioni”, “Pesha e kohës”, “Ura dhe kështjella”, “Skëterrë 43”, “Fundi i një gjakmarrjeje”, “Folk” etj. Tek Rikardi fëmija i Karlit dhe Angje Logorecit, mbesës sëtëmirënjohurit Mati Logoreci, talenti i fshehur i violinistitdhe i shkrimtarit u shfaqën diku më herët e diku më vonë. Siç kujtonte vetë Rikardi mamanë e tij e cila ia lexonte librat atij dhe të motrës Ernestës, - me zë ende pa vajtur në shkollëdhe hyra në botën e kërkimit dhe të heshtjes, - thoshte ai. Tetë viteve të fëmijërisë nuk iu nda veglave muzikore dhe shpesh prindërit e tij e shikonin të ardhmen e Rikardit në botën e muzikës, si kompozitor nga më të njohurit, ose muzikant. Kështu kujtonte ai shuplakën e dhënë nga Prek Jakova. Dhe a e dinipse?Rregullat në atë kohë për të drejtën e studimit ishin me planifikim të bursave të studidimit. Rikardit idel e drejta për të vazhduar institutin dyvjeçar për matematikë –fizikë. Babai i tij Karlo me një formim shkollor austriak i propozon që të shkojë më mirë në degën kimi-industriale. Por Rikardi kunkurron për aktor në shkollën e lartë “Aleksandër Moisiu”ku edhe fitoi. Në këto ditë të qëndrimit në Tiranë takon Prekën i cili u nervozua me Rikardin pse nuk kishte pritur sa të hapej Instituti i Lartë e të vazhdonte për muzikë e t’i jep njëshuplakë. Skenaristi Rikard Larja ka një frymë të re në filmat “Kur hapen dyert e jetës”dhe “Pesha e kohës”. Aty ai del hapur në përballjen me të vërtetën, ku konservatorizmi si fenomen i shoqërisë përfaqëson murin që nuk kalohet pa përplasje idesh dhe kërkim reformash. Ai përgatiste kështu shoqërinë shqiptare për nevojën e ndryshimit me guxim intelektual. Këtyre viteve të tranzicionit të tejzgjatur shqiptar aktori më i preferuar i para viteve ‘90, nuk do të ftohej në asnjë rolnë ato pak filma që janë bërë për gati 30 vjet. Vetëm Mevlan Shanaj i ka dhënë një rol në filmin “Fletë të Bardha”. Kineasti Agim Sopi i ka dhënë rol në filmin “Anatema”, po ashtu merr një rol nga regjizori Ekerem Kryeziu në filmin “Viktimat e Tivarit”në vitin 1996. Mori disa role në teatër si në atë “Migjeni” në pjesën “Shën Gjon Kryepremi” dhe në atë të teatrit të Vlorës “Petro Marko” nënjë dramë të Fadil Hysës me titull “Testamenti” dhe një vënie në skenë si regjizor në“Teatrin Kombëtar”tëveprës së Stefan Çapaliku titulluar “Utopos”. Pranon një ftesë në Kosovë në teatrin e Prishtinës dhe i përvishet punës për një dramë të re me autor Ariel Dorfmunit e cila titullohej “Vdekja dhe vajza” dhe kishte në qendër të saj shkeljen e të drejtave të njeriut. Rikardi i cili ish betuar në adoleshencën e tij vetes se do të bëhej shkrimtar, por rrjedha e jetës kish ndryshuar e nën sirtar kishte romanin e tij të parë “Në një humbëtirë këtej rrotull”, por siç thoshte ai,- i vinte turp nga vetja, - dhe një ditë miq e shokë të tij e kishin nxitur që ta botonte. Gjithmonë kam hedhur në letër shënime. Shkruaja çfarëdo që më vinte ndër mend, kam shumë prej tyre sepse i ruaj dhe kur të kem kohë do të mendohem, - thoshte Rikardi. Kur etakoja spontanisht shkrimtarin Rikard Larjae kur fillonim bisedat për letërsinë, kam pasur përballë një përmasë kulturore të admirueshme e mbi të gjitha surprizuese, sepse unë në lagjen time nuk flisja me asnjë aktor që banonte aty në rrugën “Myslym Shyri” dhe nuk ishin pak mbi 20, para viteve ’90. Kisha bindjen time, se ata duhet t’i duash sipas veprës së tyre ku luajnë në teatër apo në film, por këtu për çudinë tonë as zona rezidenciale për aktorë e njerëz të shquar nuk kishte e s’ka për të pasur ndonjëherë e ndeshesh me mitin tënd, tre herë në ditë. Rikardi i mirorganizuar në dijet e tij albanologjike me adhurimin për Eqerem Çabej tëmahniste, miq e shokë e bashkëkohës të tij tregojnë për humorin e holl e hokatar, që do të mbahet mend gjatë. Boton shkrime në shtypin e kohës për shqetësimet e shoqërisë. Në vitin 2009 boton romanin e tij të dytë “Kohë qensh”. Më tej vazhdon me botimin e librave “TYMI KRONIKË BARDHEZI”proza dhe romanin “JOSIFOPEDIA”.  Ndonëse tërë jetën i është shmangur “morbus actorum”, profilit të identifikimit të aktorit me famë me rolet e tij, përsëri ka qenë e pamundur, sepse siç tregonte ai për ftesën që i ka bërë i biri i heroit të punës Pjetër Llesh Deda, nuk mund ta shmangia. Ata do të ndiheshin keq nëse nuk u shkoja në dasmën e tij. Atje e kishin pritur me nderime në krye të vendit dhe pata ndjesinë sikur njerëzit më shikonin si të ishte vetë Pjetri. Ai e kish mbajtur frymën drejt Gjirokastrës me plot mall për dekorimin e babait të tij si profesor i fizikës në gjimnazin e qytetit të çuditshëm. Gjirokastra kish në gjirin e saj rreth 40 familje nga veriu i Shqipërisë dhe kjo koloni kish caktuar një ditë në vit që mblidheshin e darkonin bashkë. Të paharruara do të mbeten sentencat e tij lapidare për shqiptarët, -siç shkruan ai, - kur jemi të besës, jemi deri në fund-sepse na kanë besuar. Kur jemi të pabesë, jemi deri në fund, sepse na kanë pabesuar”. Rracë e veçantë. Rikardi ishte i lidhur shumë me qytetin e tij të lindjes Shkodrën,ndaj kalonte një pjesë të kohës në shtëpinë e tij të vjetër e punonte kopshtin e mbillte lule, por edhe mbushte botën e tij shpirtërore e kthehej në Tiranë duke shkruar si për historinë e saj, por edhe skiconte veprat e ardhshme letrare me personazhe ekzotikë dhe surealistë. Jeta e tij pranë shesheve të xhirimit i dha njohjen me bashkëshorten e tij aktoren Marjeta Ilo me të cilën do të gëzonte jetën me lindjen fëmijëve, vajzën Lorena dhe djalin Leandër. 80 vjetori i lindjes së Rikard Larjes ishte një rast që tëtregohesha një nga mijëra shikuesit e tij, mirënjohës për atë çfarëna ka dhuruar me rolet e tij në kinematografi dhe në letërsi, tingujt e muzikës dhe llojin e pikturës së tij është privilegj i një brezi tjetër dhe rrethi më intim. Siç thoshte vetë Rikardi që megjithëse kishte lindur më 1 prill të vitit 1943, ditëlindjen e festonte më datë 3 prill. Pallati që dikur unë e pashë në bezen e tendosur ishte koinçidenca që mëkish lidhur me Rikardin, sepse ai aty doli për herë të fundit për të mos u kthyer më kur ndali zemra e tij më 20 prill 2020.