Voice of America: High inflation in Albania, economic decline is predicted

In Albania, the Central Bank has intervened several times within a few months, increasing the basic interest rate, with the aim of reducing inflation. This is an instrument that is being used in many countries by central banks, to curb the increase in prices caused by the lack of supply in international markets, after the Russian aggression in Ukraine. But even though it is expected to affect the reduction of prices, on the other hand, this measure is expected to bring economic decline and decrease in consumption in the coming months. The commercial banks that are affected first are also expected to make loans more expensive for citizens and businesses.

Albania is facing a high price increase, since the start of the war in Ukraine in February of this year. Inflation reached 8.3% in October, about twice as high as at the beginning of the year, and the highest in two decades. The consequences of the war continue to damage the entire supply chain in international markets as Russia and Ukraine are important countries in the export of gas and grain. The demands are higher than the offers and the high cost of energy sources in the Eurozone has brought about a high inflation of over 10%. Central banks in many countries of the world, as well as the central European one, are increasing the basic interest rate in order to curb the increase in prices, a policy that Albania is also following.

The central bank has intervened 5 times since May, raising the base interest rate from 0.5-2.75%, which still remains below the historical average of two decades. This measure aims to bring down prices by reducing purchasing power, i.e. demand. But this on the other hand is expected to bring an economic decline to 2.6%, during the year 2023 from 3.7 which is predicted to be this year. The first sector to feel the consequences of monetary policy changes is the banking sector, as with the increase in the basic interest rate, loans become more expensive for citizens and businesses.

"When a customer used to get a loan, it cost him somewhere around 3.8%. This translates into a monthly installment of x, let's say according to size. This 3.8% has gone to 7.74%. So to whom the loan is being indexed will pay 37% more in monthly terms. It is hypothetically calculated in a loan of 10 million ALL that is needed to buy an apartment" - Blodin Çuçi, financial markets expert, "Caesar Investment Advisory", told VOA.

The general executive director of the bank Intesa Sanpaolo Albania told the Voice of America that he considers the measures of the Bank of Albania necessary, but hopes that they will be restrained in the future. The increase in the basic interest rate can bring more income for the bank at the moment, according to him, but in the long term it has a negative effect, as lending decreases and bad loans increase.

“Në rast se rritja e normave të interesit është shumë e lartë kjo mund të sjellë një efekt negativ në ekonomi dhe madje ta reflektojë këtë efekt negativ tek klientët që marrin kredi. Këta të fundit do të ndikohen tek aftësia e tyre ripaguese e vlerës së kredisë. Pra, natyrisht, ne jemi të shqetësuar për situatën. Madje ne po përpiqemi të kuptojmë se cili do të ishte ndikimi i këtyre normave të interesit tek klientët tanë, si dhe të përcaktojmë dhe parandalojmë çdo rrezik të mundshëm nga rritja e kredive me probleme”- tha për Zërin e Amerikës Alessandro D’Oria, Drejtor i përgjithshëm ekzekutiv i Bankës Intesa Sanpaolo Albania.

Autoritetet e Bankës së Shqipërisë nuk shohin rrezik për bankat tregëtare, pasi sipas tyre, ato janë të mirëkapitalizuara, kanë likuiditet dhe rezistencë të lartë ndaj goditjeve. Por bizneset që kanë ose duan të marrin kredi, sipas ekspertëve, pritet t’i transferojnë kostot më të larta të kredive në produktet që shesin dhe shërbimet që ofrojnë. Ndaj dhe Banka Qëndrore parashikon inflacion në rritje gjatë muajve në vazhdim dhe më pas gjatë vitit të ardhshëm një reduktim të tij. Por rreziku mbetet gjithnjë prezent për ekonominë, kjo dhe në varësi të ecurisë së tregjeve ndërkombëtare, sipas autoriteteve të Bankës së Shqipërisë.

“Dy janë faktorët që do ndikojnë në këtë reduktim, stabilizimi i çmimeve në tregjet e huaja dhe të dhënat e fundit tregojnë që një gjë e tillë ka nisur, si dhe politikat monetare, pra rritja e normës bazë të interesit. Këto do të sjellin një ekuilibër të mirë mes kërkesës dhe ofertës, dhe do të lehtësojë presionet inflacioniste. Aktualisht pasiguria dhe parashikimet shoqërohen me skenar rreziku në kahun lart për inflacionin dhe në kahun rënës për rritjen ekonomike. Kjo veçanërisht, nëse kemi lajme të këqija nga Europa”- tha për Zërin e Amerikës Zv. Drejtorja e departamentit të politikës monetare në Bankën e Shqipërisë.

Një prej rreziqeve që bart rritja e normës bazë të interesit lidhet edhe me shtrenjtimin e borxhit publik. Qeveria në vijim do të paguajë më shumë interesa për këtë borxh, i cili gjithsesi vijon të mbetet i lartë.

“Në kuadër të buxhetit të përgjithshëm të shtetit nënkupton rritje e shpenzimeve për diçka që nuk prodhon para. Pra janë shpenzime pasive të qeverisë, ndërkohë që këto para asaj i duhet t’i heqë diku. Dhe nëse nuk do të rrisë taksat, do të rishpërndajë shpenzimet në ekonomi. Kjo do të thotë më pak para në arsim, shëndetësi, infrastrukturë, etj pra një shtrëngesë e mëtejshme në mirëqenien e përgjithshme”- u shpreh për Zërin e Amerikës Elvin Meka, Dekan i Fakultetit të Ekonomisë, UET.

Qeveria është zotuar ta ulë këtë vit borxhin në rreth 71% të PBB, nga 73 që ishte në vitin 2021. Autoritetet e Bankës së Shqipërisë mendojnë se efektet negative të rritjes së kostove të këtij borxhi, pritet të zbuten nga rritja ekonomike, e cila për vitin e ardhshëm parashikohet e ngadalësuar, por gjithsesi pozitive, rreth 2.%.

“Por në një moment që ekonomia është në rritje dhe në fakt politikat fiskale janë në kahun konsolidues borxhi publik do të ulet”- vijoi Zv. Drejtorja e departamentit të politikës monetare në Bankën e Shqipërisë

Në vlerësimet e FMN në muajin tetor, edhe pse nënvizohet se ekonomia shqiptare ka përballuar goditje të shumta relativisht mirë, sërish autoriteteve u vihen në dukje vështirësitë që sjell borxhi i lartë publik në përballimin e krizës globale të ushqimeve dhe energjisë. Fondi këshillon konsolidim fiskal, mbështetje buxhetore të përkohshme për shtresat në nevojë, shtrëngim të mëtejshëm të politikës monetare, pra rritje të normës bazë të interesit, si dhe rritje të efiçensës dhe besueshmërisë tek financat publike. Dhe në një terren të panjohur si pasojë e luftës në Ukrainë dhe ecurisë e tregjeve globale, sfidat për të patur një ekonomi të qëndrueshme mbeten të mëdha.